مجله جم ترونیک
آموزش تست سنسور دمای آب
آیا مصرف سوخت خودروی شما به شکل غیرعادی بالا رفته است؟ یا شاید متوجه خروج دود سیاه از اگزوز شدهاید و آمپر آب رفتار باثباتی ندارد. این مشکلات میتوانند نشانهای از یک ایراد کوچک اما دردسرساز در قطعهای به نام سنسور دمای آب باشند. این قطعه کوچک، اطلاعات بسیار مهمی را به کامپیوتر خودرو (ECU) ارسال میکند و خرابی آن میتواند عملکرد کلی موتور را تحت تاثیر قرار دهد. خبر خوب این است که شما میتوانید با دانش کافی، خودتان این قطعه را بررسی کنید.
سنسور دمای آب چیست؟
سنسور دمای آب که در میان تعمیرکاران به “فشنگی آب” هم معروف است، یک مقاومت حرارتی است که وظیفه اندازهگیری دمای مایع خنککننده موتور را بر عهده دارد. این قطعه در حقیقت چشم کامپیوتر خودرو برای اطلاع از وضعیت دمای موتور است. کامپیوتر خودرو (ECU) یک ولتاژ معین (معمولا ۵ ولت) را به این سنسور ارسال میکند. سنسور بر اساس دمایی که حس میکند، مقاومتش را تغییر میدهد و این تغییر مقاومت، ولتاژ برگشتی به ECU را تعیین میکند. ECU با تحلیل این ولتاژ برگشتی، متوجه میشود که موتور سرد است، در دمای مطلوب کار میکند یا بیش از حد داغ شده است.
بیشتر سنسورهای دمای آب از نوع NTC هستند که مخفف “ضریب حرارتی منفی” (Negative Temperature Coefficient) است. این یعنی رابطه بین دما و مقاومت در آنها معکوس است؛ وقتی دمای موتور بالا میرود، مقاومت سنسور کاهش پیدا میکند و برعکس، وقتی موتور سرد است، مقاومت سنسور در بالاترین حد خود قرار دارد. این اطلاعات به ظاهر ساده، مبنای تصمیمگیریهای مهمی برای ECU است که مستقیما بر بازدهی و سلامت موتور خودروی شما اثر میگذارد. محل نصب این سنسور معمولا روی محفظه ترموستات یا جایی در مسیر جریان مایع خنککننده است.
همچنین بخوانید: انواع سنسور دما
کاربرد های سنسور دمای آب
شاید به نظر برسد که وظیفه این سنسور فقط نمایش دمای آب روی صفحه آمپر باشد، اما کاربردهای آن بسیار گستردهتر و مهمتر از این است. کامپیوتر خودرو از اطلاعات این سنسور برای تنظیم دقیق چندین فرآیند استفاده میکند که نبود هرکدام میتواند مشکلساز شود. درک این کاربردها به شما کمک میکند تا اهمیت انجام صحیح تست سنسور دمای آب را بهتر درک کنید.
برخی از اصلیترین وظایف این قطعه عبارتند از:
- کنترل پاشش سوخت: وقتی موتور سرد است، برای روشن شدن بهتر و رسیدن سریعتر به دمای مطلوب، به سوخت غلیظتری نیاز دارد. ECU با دریافت اطلاعات از سنسور دمای آب، دستور پاشش سوخت بیشتر را صادر میکند. با گرم شدن موتور، این میزان پاشش کاهش مییابد تا مصرف سوخت بهینه شود.
- تنظیم آوانس جرقه: زمانبندی جرقه شمعها بر اساس دمای موتور تنظیم میشود تا احتراق در بهترین حالت خود صورت گیرد.
- کنترل دور آرام موتور: در هوای سرد، سنسور به ECU کمک میکند تا دور موتور را کمی بالاتر نگه دارد تا خودرو خاموش نشود. این حالت که به “ساسات اتوماتیک” معروف است، توسط این قطعه مدیریت میشود.
- فرمان روشن شدن فن رادیاتور: یکی از مهمترین کاربردهای آن، اطلاعرسانی به ECU برای فعال کردن فن خنککننده است. وقتی دما از یک حد مشخص بالاتر میرود، سنسور این موضوع را گزارش داده و ECU فن را با دور کند یا تند روشن میکند.
- کنترل عملکرد کمپرسور کولر: اگر دمای موتور بیش از حد بالا برود، ECU برای کاهش فشار روی موتور، ممکن است به صورت موقت کمپرسور کولر را از مدار خارج کند.
- نمایش دمای آب: اطلاعاتی که روی نشانگر آمپر آب در پشت داشبورد میبینید، مستقیما از همین سنسور ارسال میشود.
برای خرید انواع سنسور با قیمت مناسب، روی آن کلیک کنید.
علائم خرابی سنسور دمای آب
خرابی سنسور دمای آب همیشه به شکل ناگهانی و کامل اتفاق نمیافتد. گاهی اوقات سنسور به طور کامل از کار نمیافتد، بلکه شروع به ارسال اطلاعات غلط میکند. این اطلاعات نادرست ECU را به اشتباه میاندازد و باعث بروز نشانههایی میشود که شاید در ابتدا آنها را به قطعات دیگر ربط دهید. شناخت دقیق علائم خرابی سنسور دمای آب اولین قدم برای تشخیص درست مشکل است.
در ادامه به شایعترین نشانههای خرابی این قطعه اشاره میکنیم.
افزایش ناگهانی مصرف سوخت
خرابی سنسور باعث ارسال سیگنال دمای پایین به ECU میشود. در نتیجه، کامپیوتر خودرو به اشتباه تصور میکند موتور سرد است و دستور پاشش سوخت بیشتری میدهد. این فرآیند منجر به افزایش غیرعادی مصرف سوخت، حتی در زمان گرم بودن موتور، و هدر رفتن بنزین میشود.
خروج دود سیاه از اگزوز
این مشکل نتیجه مستقیم پاشش سوخت اضافی است. وقتی ECU بر اساس اطلاعات غلط سنسور، مخلوط سوخت غنیتری را به سیلندرها میفرستد، احتراق به صورت ناقص انجام میشود. سوخت نسوخته به شکل دود سیاه غلیظ از اگزوز خارج شده که نشانه عملکرد نامطلوب موتور است.
دیر روشن شدن یا یکسره کار کردن فن رادیاتور
اگر سنسور دمای موتور را کمتر از حد واقعی گزارش دهد، ECU فن را دیر روشن کرده و خطر جوش آوردن وجود دارد. برعکس، اگر سیگنال دمای بالا به طور دائم ارسال شود یا مدار قطع گردد، ECU برای محافظت از موتور، فن را یکسره روشن نگه میدارد.
نحوه تست سنسور دمای آب
پس از آشنایی با علائم خرابی سنسور دمای آب، نوبت به بخش عملی ماجرا یعنی نحوه تست سنسور دمای آب میرسد. برای این کار دو روش اصلی وجود دارد: استفاده از دستگاه دیاگ و استفاده از مولتیمتر. روش اول دقیقتر و سادهتر است اما نیاز به تجهیزات تخصصی دارد، در حالی که روش دوم با یک ابزار ساده قابل انجام است. آموزش تست سنسور دمای آب به شما این امکان را میدهد که با اطمینان بیشتری مشکل را پیدا کنید. قبل از هر کاری، مطمئن شوید که موتور خودرو کاملا سرد است، زیرا مایع خنککننده داغ میتواند بسیار خطرناک باشد. همچنین بهتر است بست باتری را جدا کنید تا از بروز اتصالی جلوگیری شود.
تست با دستگاه دیاگ
دستگاه دیاگ را به خودرو متصل کرده و پارامتر دمای آب را مشاهده کنید. در حالت سرد، دما باید با دمای محیط برابر باشد و پس از روشن شدن موتور، به آرامی افزایش یابد. نمایش دمای غیرمنطقی مانند منفی ۴۰ درجه، نشانه قطعی خرابی سنسور یا سیمکشی آن است.
تست با مولتی متر
اگر به دستگاه دیاگ دسترسی ندارید، نگران نباشید. با یک مولتیمتر ساده هم میتوانید این کار را انجام دهید. این روش کمی فنیتر است اما یک آموزش تست سنسور دمای آب کامل، باید این بخش را پوشش دهد.
- پیدا کردن سنسور: ابتدا سنسور را که معمولا نزدیک محفظه ترموستات است، پیدا کنید.
- جدا کردن سوکت: سوکت متصل به سنسور را با دقت جدا کنید.
- تنظیم مولتی متر: مولتیمتر خود را روی حالت اندازهگیری مقاومت (اهم Ω) تنظیم کنید.
- اندازهگیری مقاومت: پراپهای مولتیمتر را به دو پایه سنسور متصل کنید.
- مقایسه با جدول: عددی که مولتیمتر نشان میدهد را یادداشت کنید. این عدد مقاومت سنسور در دمای محیط است. سپس مقداری آب گرم آماده کرده و سنسور را درون آن قرار دهید. مقاومت باید به شکل محسوسی کاهش یابد.
همچنین برای خرید ماژول کنترل دما کلیک کنید.
عیب یابی سنسور دمای آب
عیبیابی سنسور دمای آب فراتر از تست خود قطعه است، زیرا گاهی سنسور سالم بوده اما عوامل دیگری باعث بروز خطا میشوند. قبل از تصمیم به تعویض، حتما موارد جانبی را بررسی کنید. کم بودن سطح مایع خنککننده یا وجود هوا در سیستم، تماس سنسور با آب را مختل کرده و باعث ارسال دمای نادرست میشود. همیشه از سطح کافی مایع و هواگیری صحیح سیستم مطمئن شوید.
مورد مهم دیگر، بازبینی سیمکشی و سوکت سنسور است. هرگونه قطعی، خوردگی یا شل بودن اتصال میتواند سیگنال ارسالی به کامپیوتر خودرو را مختل کند و به اشتباه، خرابی را به سنسور نسبت دهد.
در نهایت به خاطر داشته باشید که علائم خرابی این سنسور با سنسورهای دیگر مانند سنسور اکسیژن شباهت دارد. بنابراین، برای تشخیص دقیق و جلوگیری از تعویض اشتباه قطعه، بهترین راه خواندن کدهای خطا ثبت شده در ECU با دستگاه دیاگ است.
نکات مهم برای محافظت از سنسور دمای آب
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت چند مورد ساده، میتوانید عمر مفید سنسور دمای آب و کل سیستم خنککننده خودروی خود را افزایش دهید و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید. این قطعه معمولا عمر طولانی دارد، اما شرایط کاری سخت و عدم رسیدگی میتواند آن را زودتر از موعد فرسوده کند. اولین و مهمترین کار، استفاده از مایع خنککننده (ترکیب ضدیخ و آب مقطر) مناسب و استاندارد است. استفاده از آب لولهکشی به دلیل داشتن املاح، باعث ایجاد رسوب در سیستم خنککننده و روی سنسور میشود که دقت آن را کاهش میدهد.
سرویسهای دورهای خودرو را جدی بگیرید. در هر سرویس، از تعمیرکار بخواهید سطح و کیفیت مایع خنککننده را بررسی کند. تعویض به موقع این مایع طبق دستورالعمل سازنده خودرو، از فرسودگی قطعات داخلی موتور و سنسورها جلوگیری میکند. همچنین، هرگز اجازه ندهید دمای موتور بیش از حد بالا برود. اگر متوجه شدید که آمپر آب از حد معمول بالاتر رفته است، سریعا خودرو را متوقف کرده و علت را بررسی کنید. کار کردن موتور در دمای بسیار بالا نه تنها به سنسور، بلکه به کل موتور آسیبهای جدی و پرهزینهای وارد میکند.
جمع بندی
سنسور دمای آب یک قطعه کوچک اما بسیار پر اهمیت در خودروهای امروزی است که عملکرد صحیح آن بر بازدهی موتور، مصرف سوخت و کنترل آلایندگی تاثیر مستقیم دارد. همانطور که در این مقاله خواندیم، شناخت علائم خرابی سنسور دمای آب مانند افزایش مصرف سوخت، دود سیاه و عملکرد نامنظم فن، به شما کمک میکند تا مشکل را در مراحل اولیه تشخیص دهید. آموزش تست سنسور دمای آب با استفاده از ابزارهایی مانند دیاگ یا مولتیمتر، این قدرت را به شما میدهد که با اطمینان، سلامت این قطعه را بسنجید. به یاد داشته باشید که یک تست سنسور دمای آب دقیق میتواند شما را از تعویض قطعات اشتباهی و تحمل هزینههای بیهوده نجات دهد.
مجموعه جم ترونیک، به عنوان یکی از بزرگترین ارائه دهندگان انواع ماژولها، سنسورها و قطعات الکترونیک در ایران، از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید صمیمانه سپاسگزاری میکند. امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد. برای خرید و اطلاع از قیمت سنسور دما کلیک کنید..
سوالات متداول
- سنسور دمای آب چطور کار میکند؟
این سنسور یک مقاومت حرارتی است که با تغییر دمای مایع خنککننده، مقاومت الکتریکی آن تغییر میکند. کامپیوتر خودرو (ECU) با تحلیل این تغییر مقاومت، دمای دقیق موتور را تشخیص داده و فرآیندهایی مانند پاشش سوخت و کارکرد فن را بر اساس آن تنظیم میکند.
- چگونه میتوان با مولتیمتر سنسور دمای آب را تست کرد؟
ابتدا سوکت سنسور را جدا کنید. مولتیمتر را روی حالت اهم (Ω) قرار داده و پراپها را به پایههای سنسور متصل کنید. مقاومت اندازهگیری شده را با مقادیر استاندارد در دماهای مختلف (که معمولا در دفترچه راهنمای خودرو موجود است) مقایسه کنید. با گرم شدن سنسور، مقاومت آن باید کاهش یابد.
- آیا سنسور دمای آب قابل تعمیر است؟
خیر، این سنسور یک قطعه پلمپ شده الکترونیکی است و در صورت خرابی، قابل تعمیر نیست. به دلیل قیمت نه چندان بالا و اهمیت زیاد آن در عملکرد موتور، تنها راه حل منطقی در صورت اطمینان از خرابی، تعویض آن با یک قطعه جدید و استاندارد است.
