ماژول
قطعات الکترونیکی
سنسور
ابزار و تجهیزات
پروگرامر و بردهای آموزشی
تجهیزات جانبی
سیم و کابل
تولید داخل
نحوه خواندن مقاومت چگونه است؟
مقاومت‌ها یکی از اجزای اصلی در مدارات الکترونیکی هستند که نقش کلیدی در کنترل جریان و ولتاژ ایفا می‌کنند. برای هر کسی که با الکترونیک سر و کار دارد، توانایی خواندن مقدار مقاومت‌ها از روی کدهای رنگی یا علائم چاپ شده، یک مهارت ضروری است. این مهارت هم به درک بهتر عملکرد مدارها کمک می‌کند و هم در فرآیند طراحی و تعمیر تجهیزات الکترونیکی اهمیت زیادی دارد. در ادامه با روش‌های ساده و کاربردی خواندن مقاومت آشنا می‌شوید تا بتوانید به راحتی و با اطمینان خاطر، پروژه‌های الکترونیکی خود را انجام دهید.
آشنایی با مقاومت
مقاومت یکی از اجزای اصلی در مدارات الکترونیکی است که برای محدود کردن جریان الکتریکی و تنظیم ولتاژ در مدار استفاده می‌شود. این قطعه وظیفه دارد انرژی الکتریکی را به گرما تبدیل کرده و با ایجاد مانع در مسیر عبور جریان، جریان و ولتاژ را کنترل کند. مقدار مقاومت بر حسب اهم (Ω) اندازه‌گیری می‌شود که نشان‌دهنده میزان مقاومتی است که قطعه در برابر عبور جریان از خود نشان می‌دهد.
مقاومت‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند، از جمله مقاومت‌های ثابت که مقدار مشخصی دارند و مقاومت‌های متغیر که قابلیت تنظیم مقدار مقاومت را فراهم می‌کنند. همچنین، کدهای رنگی یا علائم عددی روی بدنه مقاومت‌ها به ما کمک می‌کنند تا مقدار آن‌ها را به راحتی بخوانیم. مقاومت‌ها از مواد رسانا مانند کربن یا فلز ساخته می‌شوند و بخش جدایی‌ناپذیر در طراحی و عملکرد مدارات الکترونیکی هستند.
برای خرید و مشاهده قیمت مقاومت کلیک کنید.
نحوه خواندن انواع مقاومت
مقاومت‌ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند و برای خواندن مقدار هرکدام، روش خاصی وجود دارد. از مقاومت‌های معمولی آجری گرفته تا مقاومت‌های SMD (نصب سطحی) و NTC (مقاومت‌های حرارتی)، هرکدام از این مقاومت‌ها کدها یا علائمی دارند که می‌توانند به ما کمک کنند تا مقدار دقیق آن‌ها را تشخیص دهیم. در ادامه، روش‌های مختلف خواندن مقاومت را بررسی خواهیم کرد.
خواندن مقاومت SMD
مقاومت‌های SMD (Surface Mount Device) به دلیل طراحی کوچک و بدون پایه، معمولاً روی مدارهای چاپی نصب می‌شوند. این مقاومت‌ها معمولاً کد عددی سه یا چهار رقمی دارند که مقدار آن‌ها را مشخص می‌کند. برای خواندن مقدار مقاومت SMD، دو رقم اول نمایانگر دو رقم اول مقدار مقاومت و رقم سوم یا چهارم به عنوان ضریب ضرب در قدرت ده به کار می‌رود.
مثال: اگر کد مقاومت “475” باشد، یعنی مقدار مقاومت 47 × 10^5 اهم یا 4.7 مگااهم است.
خواندن مقاومت NTC
مقاومت‌های NTC (Negative Temperature Coefficient) مقاومت‌هایی هستند که با افزایش دما، مقدار مقاومت آن‌ها کاهش می‌یابد. این مقاومت‌ها معمولاً به صورت کدهای عددی یا ترکیب حروف و اعداد مشخص می‌شوند. کدهای عددی مشابه مقاومت‌های SMD هستند، اما توجه به نوع عملکرد حرارتی این مقاومت‌ها در هنگام اندازه‌گیری اهمیت دارد. به طور معمول، این مقاومت‌ها در مدارهایی استفاده می‌شوند که باید تغییرات دما را تنظیم کنند، مانند مدارهای حفاظت یا شروع دستگاه‌ها.
مثال: یک مقاومت NTC با کد “100K” و نشانگر حرارتی “B” داریم.
این مقاومت به صورت کلی در دماهای بالا مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهد. مقدار مقاومت اولیه آن ۱۰۰ کیلواهم است، اما این مقدار در اثر تغییر دما کاهش می‌یابد.
جهت خرید مقاومت NTC کلیک کنید.
خواندن مقاومت آجری
مقاومت‌های آجری که به عنوان مقاومت‌های ثابت نیز شناخته می‌شوند، از قدیمی‌ترین انواع مقاومت‌ها هستند و معمولاً روی بدنه آن‌ها یک نوار رنگی وجود دارد که می‌توان با خواندن این رنگ‌ها مقدار مقاومت را تعیین کرد. این مقاومت‌ها معمولاً چهار یا پنج نوار رنگی دارند که هنگام خواندن مقاومت، هر نوار معرف یک عدد یا ضریب خاص است. در ادامه نحوه خواندن مقاومت آجری با استفاده از این نوارها را بررسی می‌کنیم.
اولین نوار، دو عدد اول مقدار مقاومت را نشان می‌دهد، نوار دوم عدد بعدی را، نوار سوم ضریب ضرب (پایه ده) را و نوار چهارم معمولا میزان خطا یا درصد دقت مقاومت را مشخص می‌کند.
مثال: مقاومت آجری با نوارهای رنگی «قرمز، آبی، قهوه‌ای، طلایی» را بررسی می‌کنیم.
قرمز (2)، آبی (6)، قهوه‌ای (ضریب 10)، طلایی (دقت 5%)
بنابراین مقدار مقاومت 2.6 × 10^1 یا 26 اهم و دقت آن 5 درصد است.
همچنین برای مشاهده قیمت و خرید مقاومت آجری کلیک کنید.
خواندن مقاومت متغیر
مقاومت‌های متغیر مانند پتانسیومترها و ریستا‌نسرها معمولاً به صورت یک عدد یا کد مشخص نمایش داده می‌شوند که می‌توان آن‌ها را به صورت دستی تنظیم کرد تا مقاومت مطلوب به دست آید. این مقاومت‌ها ممکن است به صورت عددی نمایش داده شوند، مثل “”10K (که نشان‌دهنده مقاومت 10 کیلواهم است) یا به صورت کدهای دیگر که از تغییرات فیزیکی (مانند پیچاندن دستگیره یا جابه‌جایی دکمه) برای تنظیم مقدار مقاومت استفاده می‌کنند.
مثال: یک پتانسیومتر با برچسب “”10K داریم.
این مقاومت متغیر نشان می‌دهد که مقاومت آن در محدوده 0 تا 10 کیلواهم قابل تنظیم است.
جهت دیدن قیمت و همچینین خرید پتانسیومتر کلیک کنید.
نحوه محاسبه مقاومت از روی رنگ
مقاومت‌ها معمولاً با استفاده از نوارهای رنگی برای نمایش مقدار مقاومتشان علامت‌گذاری می‌شوند. این قطعات معمولاً چهار یا پنج نوار رنگی دارند که هر رنگ نمایانگر یک عدد، ضریب ضرب، یا درصد خطا است. در ادامه به طور کامل به آموزش خواندن مقاومت از روی رنگ‌ها می‌پردازیم، اما قبل از آن، به جدول زیر توجه کنید:
| نوع نوار | رنگ | معنی |
| نوار اول و دوم (اعداد) | سیاه | 0 |
| قهوه‌ای | 1 | |
| قرمز | 2 | |
| نارنجی | 3 | |
| زرد | 4 | |
| سبز | 5 | |
| آبی | 6 | |
| بنفش | 7 | |
| خاکستری | 8 | |
| سفید | 9 | |
| نوار سوم (ضریب ضرب) | سیاه | 1 (۱۰^۰) |
| قهوه‌ای | 10 (۱۰^۱) | |
| قرمز | 100 (۱۰^۲) | |
| نارنجی | 1000 (۱۰^۳) | |
| زرد | 10000 (۱۰^۴) | |
| سبز | 100000 (۱۰^۵) | |
| آبی | 1000000 (۱۰^۶) | |
| بنفش | 10000000 (۱۰^۷) | |
| خاکستری | 0.1 (۱۰^-۱) | |
| سفید | 0.01 (۱۰^-۲) | |
| نوار چهارم (دقت) | طلایی | ±5% |
| نقره‌ای | ±10% | |
| بدون رنگ | ±20% |
نحوه خواندن مقدار مقاومت از روی کدهای رنگی به شرح زیر است:
- ابتدا دو رنگ اول را بخوانید: این دو رنگ نشان‌دهنده دو عدد اول مقدار مقاومت هستند. آن‌ها را با هم ترکیب کنید.
- سپس رنگ سوم را بخوانید: این رنگ ضریب ضرب را مشخص می‌کند. عدد حاصل از دو رنگ اول را در مقدار رنگ سوم، ضرب کنید.
- در صورت وجود، دقت را بررسی کنید: رنگ چهارم دقت مقاومت را نشان می‌دهد که معمولاً به درصد بیان می‌شود.
مثال:
فرض کنید روی یک مقاومت چهار نوار رنگی وجود دارد: «قرمز، بنفش، نارنجی، طلایی»
- نوار اول (قرمز) = 2
- نوار دوم (بنفش) = 7
- نوار سوم (نارنجی) = (۱۰۰۰) ۱۰^۳
- نوار چهارم (طلایی) = ±5% (دقت 5%)
حالا محاسبه می‌کنیم:
- دو عدد اول را ترکیب می‌کنیم: 2 و 7 می‌شود 27.
- مقدار ضریب ضرب از نوار سوم 1000 است.
- پس مقدار مقاومت می‌شود ۲۷ × ۱۰۰۰ = ۲۷۰۰۰ اهم یا 27 کیلو اهم؛ دقت آن نیز ±5% است.
سخن پایانی
خواندن مقاومت یک مهارت اساسی برای افرادی است که با مدارات الکترونیکی کار می‌کنند. مقاومت‌ها معمولاً با استفاده از نوارهای رنگی یا کدهای عددی نمایش داده می‌شوند که هر کدام اطلاعات خاصی را درباره مقدار و دقت مقاومت ارائه می‌دهند. نوارهای رنگی نمایانگر اعداد، ضریب ضرب و دقت هستند که با ترکیب آن‌ها مقدار مقاومت محاسبه می‌شود. برای مقاومت‌های SMD کدهای عددی و برای مقاومت‌های NTC حساسیت به دما به کار می‌رود. این دانش برای انجام محاسبات دقیق و رفع مشکلات مدار ضروری است.
سوالات متداول
چه عواملی می‌توانند باعث خطا در خواندن مقاومت شوند؟
عواملی مانند آسیب به نوارهای رنگی، کثیفی یا فرسودگی مقاومت و عدم توجه به دقت یا شرایط محیطی می‌توانند باعث خطا در خواندن مقاومت شوند.
چگونه می‌توان از خواندن مقاومت برای تشخیص خرابی در مدار استفاده کرد؟
با مقایسه مقدار مقاومت خوانده شده از مقاومت مدار با مقدار استاندارد آن، می‌توان نقص‌ها یا خرابی‌ها مانند قطعی یا اتصال کوتاه در مدار را شناسایی کرد.
چگونه از دقت خواندن مقاومت مطمئن شویم؟
برای اطمینان از دقت خواندن، باید از مقاومت‌های با دقت بالا (مثل طلایی یا نقره‌ای) استفاده کرده و به شرایط محیطی مانند دما و رطوبت توجه کرد.
