برق فشار قوی چیست؟ هر آنچه باید بدانید

شاید اصطلاح «برق فشار قوی» را شنیده باشید، اما دقیقا منظور از این عبارت چیست؟ این نوع برق با ولتاژ بسیار بالا، ستون فقرات انتقال انرژی در مسافت‌های طولانی است و زندگی مدرن ما به آن بستگی دارد. درک تفاوت آن با برق خانگی و آشنایی با سطوح قدرت برق فشار قوی برای بسیاری از افراد و صاحبان کسب و کار مهم است. این نوشته به زبان ساده به این پرسش که برق فشار قوی چیست، پاسخ می‌دهد و شما را با انواع، خطرات و تجهیزات آن آشنا می‌کند.

برق فشار قوی چیست؟

به زبان ساده، برق فشار قوی به جریان الکتریکی با ولتاژ بسیار بالا گفته می‌شود. اینکه دقیقا برق فشار قوی چیست به استانداردها بستگی دارد، اما معمولا هر ولتاژی بیش از ۱۰۰۰ ولت (1kV) را در دسته فشار قوی طبقه‌بندی می‌کنند. این ولتاژ بالا برای انتقال انرژی الکتریکی در فواصل بسیار طولانی، مثلا از نیروگاه‌ها به شهرها، ضروری است. چرا؟ چون با افزایش ولتاژ، جریان مورد نیاز برای انتقال مقدار معینی از توان کاهش می‌یابد و این امر باعث کاهش شدید اتلاف انرژی در طول مسیر کابل‌ها می‌شود.

برق فشار قوی که در دکل‌های بزرگ بین شهری می‌بینیم، همان نیرویی است که پس از رسیدن به پست‌های توزیع و کاهش ولتاژ، به برق قابل استفاده در منازل و صنایع تبدیل می‌شود. بنابراین، فشار قوی برق اساسا یک روش بهینه برای جابجایی انرژی در مقیاس بزرگ است، پیش از آنکه برای مصرف عمومی آماده شود. درک این فرآیند، پایه اصلی پاسخ به سوال برق فشار قوی چیست، می‌باشد.

جهت تهیه و خرید کابل برق با قیمت مناسب کلیک کنید.

انواع برق فشار قوی

بخشی از پاسخ به سوال برق فشار قوی چیست، در کاربردهای متنوع آن نهفته است. اگرچه برق فشار قوی را بیشتر با خطوط انتقال نیرو می‌شناسیم، اما مصارف آن متنوع است و بر اساس کاربرد دسته‌بندی می‌شود. نمی‌توان همه جا از یک سطح ولتاژ استفاده کرد. دو نمونه مشخص از این دسته‌بندی‌ها مربوط به مصارف ایستگاهی و حمل و نقل ریلی است.

• برق مصرفی در ایستگاه‌ها: منظور از ایستگاه‌ها، پست‌های برق یا حتی ایستگاه‌های مترو و راه‌آهن است. در این مکان‌ها، بخشی از برق برای مصارف داخلی خود ایستگاه مانند سیستم‌های روشنایی، تجهیزات سرمایشی و گرمایشی، پله‌های برقی، سیستم‌های مخابراتی و دوربین‌های مداربسته استفاده می‌شود.
• برق مصرفی در قطارها: این یکی از بارزترین نمونه‌های استفاده از فشار قوی برق است. سیستم‌های ریلی برقی به دو شکل اصلی از این نیرو استفاده می‌کنند:
  • جریان مستقیم (DC): بیشتر در متروهای شهری به کار می‌رود. به دلیل نیاز قطار مترو به شتاب‌گیری اولیه زیاد، از موتورهای DC استفاده می‌شود. ولتاژهای رایج در این سیستم‌ها ۷۵۰، ۱۵۰۰ یا ۳۰۰۰ ولت است.
  • جریان متناوب (AC): برای قطارهای بین شهری و قطارهای باری سنگین که مسافت‌های طولانی را طی می‌کنند، از سیستم AC با ولتاژهای بسیار بالاتر مانند ۱۵، ۲۵ یا حتی ۵۰ کیلوولت (۵۰,۰۰۰ ولت) استفاده می‌شود.

برای اطلاع از قیمت و خرید سیم لاکی کلیک کنید.

قدرت برق فشار قوی چقدر است؟

وقتی می‌پرسیم قدرت برق فشار قوی چقدر است، معمولا منظورمان سطح ولتاژ آن است. درک قدرت برق فشار قوی به ما کمک می‌کند تا تعریف برق فشار قوی چیست را بهتر بفهمیم. همانطور که گفتیم، هر چیزی بالای ۱۰۰۰ ولت فشار قوی محسوب می‌شود، اما خود این دسته نیز دارای سطوح مختلفی است تا برای کاربردهای گوناگون مناسب باشد. این دسته بندی به انتقال و توزیع بهینه انرژی کمک می‌کند.

در صنعت برق، این سطوح به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند. هرچه مسافت انتقال طولانی‌تر باشد، به ولتاژ بالاتری نیاز است تا اتلاف انرژی به حداقل برسد. این طبقه‌بندی استاندارد به شرح زیر است:

• ولتاژ متوسط (MV): این سطح، اولین رده پس از ۱۰۰۰ ولت است و معمولا جریانی بین ۱ تا ۳۳ کیلوولت (۱,۰۰۰ تا ۳۳,۰۰۰ ولت) را شامل می‌شود. از این ولتاژ برای توزیع برق در مناطق شهری و روستایی و رساندن آن به ترانسفورماتورهای محلی استفاده می‌شود.
• ولتاژ بالا (HV): این محدوده معمولا بین ۳۳ تا ۳۲۰ کیلوولت است. این همان برقی است که برای انتقال نیرو در خطوط میانی و بین پست‌های اصلی در فواصل نه چندان طولانی به کار می‌رود.
• ولتاژ بسیار بالا (EHV): این سطح شامل جریان‌های ۳۲۰ تا ۸۰۰ کیلوولت و حتی بیشتر است. این ولتاژها منحصرا برای انتقال نیرو در فواصل بسیار طولانی (صدها کیلومتر) و اتصال نیروگاه‌های بزرگ به شبکه سراسری استفاده می‌شوند.

خطرات برق فشارقوی

برق فشار قوی به همان اندازه که مفید است، می‌تواند خطرناک نیز باشد. خطرات کار با ولتاژ بالا یا حتی زندگی در نزدیکی آن بسیار جدی‌تر از برق خانگی است. اصلی‌ترین خطرات را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: خطرات زیست‌محیطی و خطرات فنی.

یکی از نگرانی‌های همیشگی، وجود میدان‌های الکترومغناطیسی (EMF) در اطراف خطوط انتقال نیرو است. اگرچه تاثیرات قطعی آن بر سلامت انسان همچنان مورد بحث است، اما به عنوان یک خطر بالقوه شناخته می‌شود. به همین دلیل امروزه تلاش می‌شود در مناطق مسکونی، خطوط فشار قوی تا حد امکان از زیر زمین عبور داده شوند تا ساکنین از این میدان‌ها محافظت شوند.

خطرات فنی بیشتر متوجه تجهیزات و پرسنل فعال در پست‌های برق است. در تابلوهای فشار قوی برق، جریان‌های بسیار بالایی (گاهی تا ۵۰۰۰ آمپر) کنترل می‌شود. بروز هرگونه خطا، اتصالی یا نقص در عایق بندی می‌تواند منجر به حوادث شدیدی شود. درک این خطرات بخش مهمی از پاسخ به سوال برق فشار قوی چیست می‌باشد.

همچنین برای خرید و مشاهده قیمت سیم نسوز سیلیکونی کلیک کنید.

نکات مهم برق فشار قوی که باید بدانید

بخش نهایی درک ما از اینکه برق فشار قوی چیست، به ایمنی آن مربوط می‌شود. آشنایی با برق فشار قوی بدون دانستن الزامات ایمنی آن کامل نیست. کار با ولتاژ بالا نیازمند رعایت دستورالعمل‌های بسیار دقیقی است که کوچکترین غفلت در آن عواقب سنگینی دارد. این موارد فقط برای متخصصان نیست، بلکه دانستن آن‌ها برای عموم مردم جهت حفظ فاصله ایمن نیز اهمیت دارد.

اولین و مهمترین مورد، آموزش و نظارت است. هرگونه عملیات روی تاسیسات فشار قوی باید تحت نظارت مستقیم یک فرد متخصص و آشنا با همان تجهیزات انجام شود. پرسنل باید از ابزارهای کاملا عایق استفاده کنند.

برخی از الزامات اساسی ایمنی هنگام کار با فشار قوی برق عبارتند از:

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE): این شامل دستکش و کفش‌های مخصوص عایق برق، کلاه ایمنی و لباس‌های مقاوم در برابر قوس الکتریکی است که تمام بدن را بپوشاند.
• ایزولاسیون (جداسازی): قبل از هر کاری، باید بخش مورد نظر از شبکه جدا (ایزوله) شود. همچنین استفاده از زیرپایی‌های عایق مانند تشک‌های لاستیکی یا چهارپایه‌های چوبی برای جدا کردن اپراتور از زمین ضروری است.
• ممنوعیت حمل اشیا فلزی: همراه داشتن هرگونه وسیله فلزی غیرضروری مانند ساعت، زنجیر یا انگشتر هنگام کار با این تجهیزات ممنوع است، زیرا خطر برق‌گرفتگی را افزایش می‌دهد.

جمع بندی

درک اینکه برق فشار قوی چیست، به ما کمک می‌کند تا اهمیت شبکه‌های انتقال نیرو و پیچیدگی‌های فنی پشت آن را بهتر بشناسیم. از انتقال نیرو در مسافت‌های طولانی تا تامین انرژی صنایع سنگین و قطارها، همگی به این ولتاژهای بالا وابسته‌اند.

ما در جم ترونیک، به عنوان بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده انواع ماژول‌ها، سنسورها و قطعات الکترونیک در ایران، عمیقا ارزش این زیرساخت‌ها را درک می‌کنیم. اگرچه حوزه فعالیت ما بیشتر بر قطعات الکترونیکی دقیق متمرکز است، اما می‌دانیم که تمام این قطعات در نهایت نیروی خود را از شبکه‌ای می‌گیرند که با برق فشار قوی کار می‌کند.

جم ترونیک صمیمانه از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزار است.

همچنین بخوانید: تست باتری قلمی

سوالات متداول

۱. محدوده ولتاژ در سیستم‌های فشار قوی چقدر است؟

برق فشار قوی به طور کلی به ولتاژهای بالای ۱۰۰۰ ولت گفته می‌شود. این محدوده خود به سه سطح اصلی تقسیم می‌شود: ولتاژ متوسط (۱ تا ۳۳ کیلوولت)، ولتاژ بالا (۳۳ تا ۳۲۰ کیلوولت) و ولتاژ بسیار بالا (۳۲۰ تا ۸۰۰ کیلوولت) برای خطوط انتقال طولانی.

۲. چگونه ولتاژ در شبکه‌های برق فشار قوی اندازه‌گیری و کنترل می‌شود؟

این کار در پست‌ها و تابلوهای برق انجام می‌شود. تجهیزات اندازه‌گیری مخصوصی ولتاژ و جریان را دائما پایش می‌کنند. برای کنترل نیز از قطعاتی مانند مدارشکن‌ها (برای قطع و وصل)، کنتاکتورها (برای کنترل جریان) و ترانسفورماتورها (برای کاهش یا افزایش سطح ولتاژ) استفاده می‌شود.

۳. چه تجهیزاتی در شبکه‌های برق فشار قوی به کار می‌روند؟

تجهیزات اصلی شامل کابل‌های فشار قوی، ترانسفورماتورها، مدارشکن‌ها (Circuit Breakers)، انواع کلیدهای قطع بار و کلیدهای عایق، کنتاکتورها و تجهیزات دقیق اندازه‌گیری ولتاژ و جریان است که همگی درون تابلوهای برق مخصوص قرار می‌گیرند.

۴. تفاوت اصلی کابل فشار قوی با کابل معمولی چیست؟

تفاوت اصلی در ساختار عایق‌بندی است. کابل‌های فشار قوی (HV Cables) باید بتوانند ولتاژهای بسیار بالا (معمولا بالای ۳۰ کیلوولت) را تحمل کنند. به همین دلیل دارای یک سیستم عایق کامل، شامل لایه‌های نیمه‌هادی و شیلد فلزی هستند تا از نشت جریان و خطرات آن جلوگیری کنند.